Trái phiếu là gì? Khám phá kênh đầu tư an toàn và ổn định

Bạn đang tìm kiếm một kênh đầu tư an toàn, ít biến động nhưng vẫn mang lại lợi nhuận ổn định? Trái phiếu có thể là lựa chọn phù hợp với tính chất không quá rủi ro mà vẫn sinh lời bền vững. Vậy trái phiếu là gì? Trong bài viết này, cùng MSB khám phá cách hoạt động của trái phiếu và vì sao được ưa chuộng đến vậy trong thế giới tài chính. 

1. Trái phiếu là gì? Phân biệt với cổ phiếu

Trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một khoản nợ của tổ chức phát hành. Theo Luật Chứng khoán 2019, trái phiếu được phát hành bởi doanh nghiệp hoặc cơ quan nhà nước nhằm huy động vốn từ công chúng.

Khi mua trái phiếu, nhà đầu tư đang cho tổ chức phát hành vay tiền. Đổi lại, họ sẽ nhận được khoản tiền lãi (thường gọi là lãi suất coupon) định kỳ và được hoàn trả gốc khi trái phiếu đáo hạn. Lãi suất này có thể được trả theo tháng, quý hoặc năm.

Trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu

Nhờ có cơ chế trả lãi rõ ràng và thời gian đáo hạn xác định, trái phiếu thường được xem là kênh đầu tư an toàn, đặc biệt phù hợp với những người tìm kiếm dòng tiền ổn định và mức rủi ro thấp.Tuy nhiên, trong danh mục đầu tư, trái phiếu thường được so sánh với cổ phiếu, là loại chứng khoán phổ biến khác nhưng mang đặc điểm hoàn toàn khác biệt. 

Nếu trái phiếu là khoản cho vay thì cổ phiếu đại diện cho phần sở hữu trong doanh nghiệp. Khi mua cổ phiếu, bạn trở thành cổ đông, có quyền nhận cổ tức và tham gia vào các quyết định quan trọng của công ty. Dù tiềm năng sinh lời cao hơn, cổ phiếu cũng đi kèm với nhiều rủi ro do giá trị thường biến động mạnh theo thị trường và hiệu quả kinh doanh.

2. Các loại trái phiếu phổ biến

Sau khi tìm hiểu khái niệm trái phiếu là gì thì bạn cũng cần nắm rõ các loại trái phiếu phổ biến. Thị trường trái phiếu hiện nay rất đa dạng, cung cấp nhiều lựa chọn phù hợp với từng mục tiêu tài chính và khẩu vị rủi ro của nhà đầu tư. Dưới đây là cách phân loại trái phiếu dựa trên các tiêu chí phổ biến:

2.1 Phân loại theo chủ thể phát hành

Tùy theo tổ chức đứng ra phát hành, trái phiếu có thể mang những đặc điểm và mức độ rủi ro rất khác nhau. Việc phân biệt theo chủ thể phát hành không chỉ giúp nhà đầu tư đánh giá được mức độ an toàn của khoản đầu tư, mà còn hỗ trợ trong việc xây dựng danh mục đầu tư cân bằng và hiệu quả. 

• Trái phiếu chính phủ: Do Bộ Tài chính phát hành nhằm huy động vốn cho ngân sách nhà nước. Đây là loại trái phiếu có độ an toàn cao nhất trên thị trường, phù hợp với nhà đầu tư ưu tiên sự ổn định và muốn tránh biến động rủi ro.
• Trái phiếu chính quyền địa phương: Được phát hành bởi UBND các tỉnh/thành phố để tài trợ cho các dự án hạ tầng hoặc phát triển kinh tế địa phương. Loại trái phiếu này không chỉ mang lại lợi suất ổn định mà còn là cách để nhà đầu tư góp phần phát triển khu vực.
• Trái phiếu doanh nghiệp: Do các doanh nghiệp, bao gồm cả ngân hàng, phát hành nhằm huy động vốn cho hoạt động kinh doanh. Trái phiếu này thường có lãi suất cao hơn nhưng đi kèm với mức độ rủi ro cao hơn, tùy thuộc vào năng lực tài chính và uy tín của doanh nghiệp phát hành.

Theo chủ thể phát hành, trái phiếu bao gồm ba loại chính

2.2 Phân loại theo tính chất lợi tức

Trái phiếu không chỉ đa dạng về tổ chức phát hành mà còn được phân loại dựa trên cách thức chi trả lợi tức cho nhà đầu tư. Dưới đây là ba dạng trái phiếu phổ biến theo tính chất lợi tức:

• Trái phiếu lãi suất cố định: Mang lại thu nhập ổn định với mức lãi suất được ấn định từ đầu và thanh toán định kỳ trong suốt thời gian nắm giữ. Đây là lựa chọn an toàn cho những ai muốn kiểm soát tốt dòng tiền.
• Trái phiếu lãi suất thả nổi: Có mức lãi suất thay đổi theo thị trường, được tính dựa trên lãi suất tham chiếu cộng với một biên độ nhất định. Loại trái phiếu này phù hợp với nhà đầu tư linh hoạt, sẵn sàng chấp nhận biến động để tìm kiếm lãi suất cao hơn.
• Trái phiếu không trả lãi (zero-coupon): Nhà đầu tư mua trái phiếu với giá thấp hơn mệnh giá và nhận toàn bộ phần chênh lệch khi đáo hạn. Đây là lựa chọn tối ưu cho những ai có chiến lược đầu tư dài hạn và muốn tối ưu hóa lợi nhuận từ sự tăng giá.

2.3 Phân loại theo loại phát hành và bảo đảm

Ngoài cách phân loại theo lợi tức, trái phiếu còn được phân chia dựa trên hình thức phát hành và mức độ đảm bảo tài sản cho nhà đầu tư. Sự khác biệt giữa các loại này ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi, mức độ rủi ro cũng như tiềm năng sinh lời. Dưới đây là một số loại trái phiếu tiêu biểu theo tiêu chí này:

• Trái phiếu chuyển đổi: Là loại trái phiếu doanh nghiệp có thể được chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông của công ty phát hành theo điều kiện định sẵn. Đây là lựa chọn hấp dẫn với nhà đầu tư muốn kết hợp giữa tính an toàn của trái phiếu và cơ hội tăng trưởng của cổ phiếu, đặc biệt nếu doanh nghiệp phát triển mạnh trong tương lai.
• Trái phiếu có tài sản đảm bảo: Được thế chấp bằng tài sản cụ thể (như bất động sản hoặc chứng khoán). Nếu đơn vị phát hành mất khả năng thanh toán, tài sản này sẽ được sử dụng để trả nợ cho nhà đầu tư. Do đó, mức độ an toàn cao hơn.
• Trái phiếu không có tài sản đảm bảo: Không gắn với bất kỳ tài sản thế chấp nào, nên độ rủi ro cao hơn. Quyết định đầu tư phụ thuộc hoàn toàn vào niềm tin vào năng lực tài chính và uy tín của tổ chức phát hành.

3. Cách thức hoạt động và lợi tức từ trái phiếu

Để hiểu rõ hơn về trái phiếu là gì, bạn cũng cần nắm được cách thị trường trái phiếu vận hành. Khi mua trái phiếu, nhà đầu tư đang cho tổ chức phát hành vay tiền, và họ sẽ được cam kết hoàn trả khoản gốc cùng lãi suất định kỳ theo thời hạn thỏa thuận.

Quy trình giao dịch trái phiếu gồm 2 bước chính:

• Phát hành trái phiếu: Doanh nghiệp hoặc tổ chức nhà nước công bố các thông tin chi tiết như kỳ hạn, lãi suất, hình thức thanh toán,… và bắt đầu chào bán ra thị trường.
• Giao dịch trên thị trường: Sau khi phát hành, trái phiếu có thể được mua bán qua lại trên thị trường sơ cấp (mua lần đầu) hoặc thị trường thứ cấp (chuyển nhượng lại).

Trái phiếu được hoạt động theo hai bước gồm phát hành và giao dịch trên thị trường

Một số yếu tố ảnh hưởng đến thị trường trái phiếu:

• Lãi suất thị trường: Khi lãi suất tăng, giá trị trái phiếu hiện có thường giảm và ngược lại, do ảnh hưởng đến mức sinh lời tương đối.
• Tình hình kinh tế vĩ mô: Các chỉ số như lạm phát, tốc độ tăng trưởng GDP hoặc chính sách tiền tệ sẽ tác động trực tiếp đến sức hấp dẫn của trái phiếu.
• Uy tín của tổ chức phát hành: Mức độ tín nhiệm càng cao thì trái phiếu càng dễ thu hút nhà đầu tư và được hưởng mức lãi suất thấp hơn vì rủi ro thấp.

4. Lợi ích của việc đầu tư vào trái phiếu

Khi tìm hiểu trái phiếu là gì, nhiều nhà đầu tư sẽ nhận thấy đây là kênh đầu tư hấp dẫn nhờ vào những lợi ích nổi bật dưới đây:

• Lợi nhuận ổn định: Trái phiếu mang lại lợi tức được chi trả định kỳ, tương tự gửi tiết kiệm ngân hàng. Tuy nhiên, mức lãi suất trái phiếu thường cao hơn, giúp gia tăng lợi nhuận mà vẫn đảm bảo sự an toàn tương đối.
• Thanh khoản cao: Nhà đầu tư có thể bán lại chứng chỉ quỹ trái phiếu bất cứ lúc nào nếu cần rút vốn. Công ty quản lý quỹ có trách nhiệm mua lại, tạo sự linh hoạt trong đầu tư.
• Tính an toàn cao: Quỹ mở trái phiếu chủ yếu đầu tư vào các chứng khoán nợ ổn định, ít biến động hơn cổ phiếu là loại tài sản có độ rủi ro cao hơn. Nhờ đó, nhà đầu tư có thể yên tâm hơn trong việc bảo toàn vốn.
• Danh mục đầu tư đa dạng: Quỹ trái phiếu thường phân bổ vốn vào nhiều loại trái phiếu từ các tổ chức phát hành khác nhau, giúp phân tán rủi ro và tối ưu hiệu quả đầu tư.
• Dễ tiếp cận, không cần vốn lớn: Ngay cả khi không có nhiều kiến thức tài chính hay thời gian theo dõi thị trường, nhà đầu tư vẫn có thể tham gia dễ dàng nhờ sự hỗ trợ và quản lý chuyên nghiệp từ các công ty quản lý quỹ.

Trái phiếu là một kênh đầu tư ổn định, tính an toàn cao

5. Các rủi ro và hạn chế tiềm ẩn

Mặc dù có nhiều ưu điểm, nhưng việc đầu tư vào quỹ trái phiếu cũng tồn tại một số rủi ro mà nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng:

• Rủi ro biến động giá: Giá trị tài sản ròng (NAV) của quỹ trái phiếu có thể thay đổi do danh mục đầu tư chịu ảnh hưởng từ biến động thị trường chung. Khi thị trường tài chính không thuận lợi, lợi nhuận mà nhà đầu tư nhận được có thể giảm.
• Rủi ro đạo đức và xung đột lợi ích: Nhà đầu tư phụ thuộc vào năng lực và đạo đức nghề nghiệp của công ty quản lý quỹ. Nếu xảy ra tình trạng thiếu minh bạch, ưu tiên lợi ích cá nhân hoặc quyết định đầu tư kém hiệu quả, quỹ có thể không đạt được mục tiêu sinh lời như kỳ vọng.
• Rủi ro thanh khoản: Trong một số tình huống bất thường, nếu công ty quản lý quỹ gặp khó khăn về tài chính hoặc dòng tiền, họ có thể không đáp ứng kịp việc chi trả lợi tức hoặc mua lại chứng chỉ quỹ khi nhà đầu tư cần rút vốn.
• Rủi ro thị trường: Những biến động vĩ mô như lạm phát, thay đổi lãi suất, điều chỉnh chính sách pháp luật hoặc các cú sốc tài chính đều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả hoạt động của quỹ.

Những rủi ro khi đầu tư vào trái phiếu

6. Lời khuyên đầu tư trái phiếu hiệu quả

Trước khi quyết định đầu tư vào quỹ trái phiếu, nhà đầu tư nên xác định rõ mục tiêu tài chính cá nhân. Việc làm rõ kỳ vọng lợi nhuận, thời gian đầu tư và mức độ chấp nhận rủi ro sẽ giúp lựa chọn quỹ phù hợp với chiến lược dài hạn của bản thân.

Bên cạnh đó, nhà đầu tư cần nghiên cứu kỹ thông tin về quỹ như mục tiêu hoạt động, chiến lược đầu tư, mức độ rủi ro cũng như đơn vị quản lý quỹ. Lựa chọn quỹ uy tín và có danh tiếng là một trong những cách giảm thiểu rủi ro hiệu quả, đồng thời nên ưu tiên các quỹ có danh mục đầu tư đa dạng.

Dưới đây là những yếu tố quan trọng nhà đầu tư nên cân nhắc khi lựa chọn quỹ trái phiếu:

• Kết quả hoạt động kinh doanh: Đánh giá lợi nhuận trung bình hàng năm, mức độ ổn định của giá chứng chỉ quỹ sẽ giúp hình dung được tiềm năng tăng trưởng và tính nhất quán trong vận hành quỹ.
• Danh mục đầu tư: Xem xét loại trái phiếu, tỷ lệ phân bổ và chiến lược đầu tư giúp xác định mức độ phù hợp với khẩu vị rủi ro và mục tiêu lợi nhuận của từng nhà đầu tư.
• Chất lượng trái phiếu: Ưu tiên những trái phiếu được xếp hạng tín nhiệm cao hoặc phát hành bởi tổ chức có danh tiếng, giúp giảm thiểu nguy cơ vỡ nợ hoặc mất giá trị đầu tư.
• Chi phí tham gia quỹ: Tính toán đầy đủ các khoản phí như phí quản lý, phí phát hành, phí chuyển nhượng… vì những chi phí này ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận thực nhận.
• Tính thanh khoản: Tìm hiểu kỹ về quy định giao dịch, thời gian và điều kiện rút vốn, tính linh hoạt trong chuyển nhượng hoặc chuyển đổi chứng chỉ quỹ.
• Yếu tố rủi ro: Luôn đánh giá các rủi ro từ danh mục đầu tư, biến động thị trường, thay đổi chính sách pháp luật hay suy thoái kinh tế có thể ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của quỹ.

Lưu ý khi đầu tư vào trái phiếu

Thông qua bài viết trên, bạn đã hiểu rõ hơn về khái niệm “trái phiếu là gì” và cách hoạt động của kênh đầu tư này trên thị trường. Trái phiếu không chỉ là kênh đầu tư giúp bảo toàn vốn mà còn phù hợp với những ai mong muốn lợi nhuận ổn định dài hạn. Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp đầu tư trái phiếu hiệu quả, minh bạch và được quản lý chuyên nghiệp, hãy liên hệ ngay MSB để được tư vấn về các sản phẩm đầu tư phù hợp.